Saturday, 8 September 2012
TANDA-TANDA SEBELUM GUNUNG BERAPI MELETUS
Teknologi terkini masih gagal meramal secara tepat bila letupan gunung berapi akan berlaku. Namun tanda-tanda berikut biasanya akan muncul sebelum berlakunya letusan. Ini membolehkan kita membuat ramalan sama ada ianya akan meletus atau tidak supaya kita sempat membuat langkah-langkah persediaan.
i. Wap air terpancut dari kawah
ii. Mata air panas atau lubang fumarol menjadi aktif.
iii. Tekanan wap air dari conduit naik ke atas lalu melanggar batu dan menyebakan runtuh
iv. Sulfur dioksida dan magma terpancut keluar
v. Aktiviti magma di bawah permukaan bumi akan menyebabkan gempa sebelum gunung berapi meletup.
vi. Terdapat fenomena permukaan bumi akan berbonggol di Gunung St. Helens sebelum gunung berapi meletup.
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
ROBOT PENINJAU GUNUNG BERAPI
Ahli volkanologi
menggunakan robot peninjau, Donate 2 untuk melakukan tinjauan dan penyelidikan.
Robot ini dicipta oleh Pentadbiran Aeronautik dan Angkasa Lepas Kebangsaan
Amerika Syarikat (NASA) untuk meninjau keadaan planet di angkasa lepas. Kini
penggunaan Donate 2 sangat meluas dan Berjaya mengurangkan jumlah kematian atau
kecederaan penyelidik.
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
AHLI VOLKANOLOGI MENYABUNG NYAWA DEMI PENYELIDIKAN
‘Volkanologi’
adalah istilah meliputi penyelidikan tentang pembentukan, liputan, jenis dan
komposisi gunung berapi serta bahan pancutan hasil letusan gunung berapi
(seperti lava, bom gunung berapi, debu dan gas gunung berapi), kegiatan
pembentukan gunung berapi, gempa bumi serta kaitan antara proses geological.
Sistem penyelidikan volkanologi menjadi lebih bersistematik pada abad ke-19.
Tujuan utama volkanologi ialah menyelidik sifat dan factor letusan gunung
berapi supaya kita boleh menjangka bila gunung berapi akan meletus lagi. Ahli
volkanologi menggunakan pelbagai kelengkapan berteknologi tinggi seperti
satelit, tiltmeter, seismometer dan radar untuk memahami aliran lava, struktur
dan liputan debu gunung berapi. Walaubagaimanapun, penyelidikan volkanologi
tetap berisiko walaupun dilengkapi pelbagai kelengkapan canggih.
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
PUNCA GUNUNG BERAPI MELETUP
Gunung berapi
meletup apabila magma mula meletus ke permukaan bumi. Lazimnya, magma berada
sedalam lima hingga 20 ribu meter di bawah tanah. Pada mulanya, batu yang
dipanaskan bertukar menjadi cecair lantas menyebabkan ketumpatannya lebih
ringan daripada batu. Selepas itu, cecair akan naik setinggi 10 hingga 20 ribu
meter dan membentuk takungan magma yang kemudiannya meletus ke permukaan bumi.
Semasa proses
pengumpulan magma, wap air yang terbebas akan naik secara perlahan-lahan dan
terkumpul di bawah kawah. Apabila tekanan udara semakin bertambah, ia akan
dipancutkan bersama batu-batan, lumpur dan sebagainya. Saluran yang magma lalui
ke permukaan bumi dipanggil ‘conduit’. Dari saluran conduit ke bukaan di
permukaan bumi dipanggil ‘kawah’. Magma yang dilepaskan melalui kawah pula
dipanggil ‘lava’. Fenomena letupan gunung berapi ini boleh kita bayangkan
seperti apa yang berlaku ketika penutup minuman berkarbonat yang telah
digoncang dibuka lalu airnya terpancut keluar. Namun, apabila wap air dan magma
di dalam takungan magma dipancut keluar, tekanan semakin berkurangan dan
aktiviti gunung berapi juga turut perlahan.
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
FAKTOR TASIK MENJADI BERASID
Gas gunung berapi
terdiri daripada wap air (60 peratus hingga 95 peratus), karbon dioksida,
sulfur dioksida, hydrogen sulfide, hydrogen klorida dan sebagainya. Air merupakan
elemen yang mempunyai peratusan paling tinggi diikuti gas karbon dioksida. Gas
karbon dioksida yang larut dalam air akan membentuk asid karbonik. Ada juga
gunung berapi yang melepaskan gas sulfur dioksida dan hydrogen klorida. Apabila
sulfur dioksida larut dalam air, ia akan membentuk asid sulfuric manakala jika hydrogen
klorida adalah dua jenis bahan kimia yang mudah larut dalam air. Oleh itu,
apabila gas gunung berapi dan magma bercampur dengan air tasik, serta-merta
tasik berasid akan terbentuk.
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
BATU TERAPUNG DI PERMUKAAN AIR - BATU PUMICE
Batu gunung berapi
yang tidak sempat menghablur dan membeku semasa magma diletuskan ke udara.
Apabila magma diletuskan, gas volatile yang berada di dalam magma akan
dilepaskan lalu membentuk banyak liang udara. Akibat proses pengerasan yang
cepat itu, banyak liang udara akan terbentuk. Semakin banyak liang udara maka
nilai gravity juga semakin rendah di mana ia boleh terapung di permukaan air.
Pada tahun 1883, banyak batu Pumice terhasil dan ditemui apabila Gunung Berapi
Krakatau meletus. Lapisan batu Pumice memenuhi permukaan air seluas berpuluh
ribu kilometer persegi. Malah lapisan batu Pumice berketinggian 1.5 meter
pernah ditemui di kawasan tertentu!
Kegunaan batu Pumice
Batu Pumice
mempunyai banyak liang, ringan keras, bersifat antiasid dan boleh bertahan pada
suhu tinggi. Disebabkan ciri-ciri tersebut, ia selalu digunakan sebagai bahan
pembinaan. Semasa membuat batu-batu konkrit, gambungan batu Pumice boleh
meminimumkan isi padu dan dapat mencegah
pertumbuhan kulat serta ancamanserangga. Dari segi kosmetik pula, ia amat
berkesan untuk menyingkirkan kulit mati.
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
ALIRAN PIROKLASTIK YANG MENAKUTKAN
Gas gunung berapi, batu kelikir, debu gunung berapi dan
pelbagai jenis bendasing akan dilepaskan ke udara apabila gunung berapi
meletus. Aliran piriklastik ini akan runtuh dan ‘mengalir’ ke kaki gunung
dengan kelajuan yang sangat menakutkan. Fenomena inin dikenali dengan aliran
piroklastik. Ini merupakan ancaman yang paling bahaya apabila gunung berapi
meletus. Pada tahun 79, Masihi, Gunung Berapi Vesuvius di Itali meletus. Aliran
piroklastik yang dihasilkan menyebabkan Bandar Pompeii yang serba maju dan
makmur pada zaman Rom Purba musnah sekelip mata sahaja. Kerja penggalian
artifak di Bandar Pompeii menemui sejumlah tulang seorang wanita yang berkecai
melebihi 200 serpihan. Penemuan ini jelas menunjukkan kekuatan menakjubkan
akibat aliran piroklastik.
Kelajuan aliran piroklastik yang terpantas pernah dicatat
mencecah 200 ribu meter per jam. Suhu bahagian dalamnya di antara 300 darjah
Celcius hingga 800 darjah Celcius. Letusan Gunung Berapi Pelee di Pulau
Martinique yang terletak berhampiran Kepualauan India Barat pula berlaku pada
tahun 1902. Aliran piroklastik letusan gunung berapi tersebut menyelubungi
Kampung Saint Pierre sejauh 8000 ribu meter. Dalam masa satu hingga dua minit,
lebih kurang 28, 000 penduduknya maut akibat sesak nafas.
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
PLAT TEKTONIK
Bahagian dalam
bumi terbahagi kepada kerak bumi, mantel dan juga teras bumi. ‘Plat’ terbentuk
daripada kerak bumi dan mantel. Ketebalan plat boleh mencapai hingga 100 ribu
meter. Permukaan bumi terbentuk daripada sembilan plat utama iaitu Plat Eropah,
Afrika, India, Pasifik dan beberapa plat kecil yang lain. Hasil kajian ahli
penyelidik mendapati plat bergerak beberapa sentimeter setiap tahun disebabkan
aktiviti pemanasan yang berlaku di dalam mantel. Pergerakan dan pertembungan
antara plat terbahagi kepada dua; sekeping plat menggelongsor di bawah plat
yang lain; yang kedua ialah pertembungan antara plat. Pertembungan antara plat
akan menghasilkan gunung dan boleh mengakibatkan berlakunya gempa bumi dan
gunung berapi masih aktif.
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
PRINSIP SEISMOMETER MANUAL
Walaupun permukaan
bumi bergegar, dacing tidak bergoyang. Oleh itu ia boleh digunakan bagi
mengukur kekuatan gempa bumi.
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
MENGAPA GEMPA BUMI TERJADI?
Gempa bumi terjadi
apabila berlaku gerakan secara mendadak
dalam bahagian kerak bumi. Getaran hasil pergerakkan itu dilepaskan ke
permukaan lalu menyebabkan bumi bergegar. Faktor utama yang menyebabkkan
ketidakstabilan kerak bumi ialah pergerakkan plat gunung berapi. Oleh sebab
itu, kawasan yang biasa dilanda gempa bumi adalah yang lebih kurang sama dengan
tempat gunung berapi di peta plat sedunia. Manusia selalu beranggapan bahawa
gempa bumi berlaku apabila permukaan bumi bergegar. Namun kejadian tersebut
lebih sesuai dipanggil ‘gegaran yang disebabkan oleh gempa bumi’. Ini kerana
pusat gempa bumi, ‘epicenter’ berada pada satu jarak yang agak jauh. Ketika
itu, kekuatan gegaran di kawasan masing-masing diukur dalam ‘skala intensiti’.
Ada sesetengah kawasan bacaan skalanya akan menjadi semakin tinggi. Di samping
itu, pergerakan mendadak di dalam kerak bumi juga menghasilkan gegaran yang
berbentuk gelombang yang kemudiannya bergerak ke semua arah. Sebab itulah
kawasan persekitaran gempa bumi turut menerima impak gegaran. Semakin jauh
kawasan dilanda gempa bumi dari titik pusat gempa maka semakin lemah
gegarannya. Gelombang kejutan gempa bumi memiliki sifat yang sama dengan
gelombang bunyi iaitu tersebar ke semua arah.
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
JENIS-JENIS GUNUNG BERAPI
Merujuk
pengaktifan gunung berapi tersebut, ia terbahagi kepada tiga jenis; aktif,
pendam dan mati.
Gunung berapi aktif – masih aktif atau akan meletup mengikut
jangka masa tertentu.
Gunung berapi pendam – pernah meletus tetapi stabil sekarang.
Biasanya ia mempunyai bentuk kon gunung berapi yang sempurna. Ia masih memiliki
keaktifan gunung berapi ataupun tidak boleh dikenal pasti kehilangan keaktifan
gunung berapi, malah mungkin akan meletup lagi.
Gunung berapi mati – pernah meletus tetapi tidak aktif lagi
dalam sejarah. Ia telah kehilangan keaktifan gunung berapi. Walau bagaimanapun
insiden gunung berapi mati meletus lagi berlaku baru-baru ini. Oleh itu gunung
berapi yang mungkin akan aktif semula (termasuklah gunung berapi aktif yang
dahulu, gunung berapi pendam dan sebahagian gunung berapi mati) turut dipanggil
‘gunung berapi aktif’.
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
LAVA PALING PANAS DI BUMI
Magma yang meletus
keluar dari permukaan bumi dipanggil ‘lava’. Wap air dan gas yang terdapat di
dalam magma akan meletus keluar dari permukaan bumi bersama magma, bukannya
aliran lava. Oleh itu, kandungan magma dan lava sangat berbeza. Berdasarkan
peratus komposisi gas silicon dioksida, lava boleh dikategorikan kepada tiga
jenis iaitu ‘lava felsic atau rhyolit yang bersifat asid’, lava andesit yang
bersifat neutral’ dan ‘lava mafik atau basalt yang bersifat alkali’. Suhu lava
yang diletuskan semakin rendah apabila sifat lava semakin berasid. Suhu lava
yang berasid ialah pada 900 darjah Celcuis hingga 1000 darjah Celcius, lava
neutral pula boleh mencapai 1000 darjah Celcuis hingga 1100 darjah Celcius
manakala lava berakali pula mencecah 1100 darjah Celcius hingga 1200 darjah
Celcius. Komposisi bahan kimia di dalam lava berbeza mengikut gunung berapi
masing-masing. Sesetengah gunung berapi juga mempunyai komposisi lava yang
disebabkan waktu aktif yang berbeza. Secara umum, lava berasid yang amat likat
akan membeku di sekitar kawah, manakala lava berakali yang kurang likat akan
bergerak jauh sehingga membentuk aliran lava.
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
LINGKARAN CINCIN API PASIFIK
Di planet kita ini
terdapat lebih 800 gunung berapi yang wujud. Merujuk gambar di bawah; gunung
berapi hanya terletak di kawasan spesifik atau secara tepatnya mengikut bentuk
rantaian unik yang dipanggil ‘lingkaran gunung berapi’. Terdapat tiga lingkaran
gunung berapi utama iaitu Lingkaran Cincin Api Pasifik, Lingkaran Alpide
(termasuk Gunung Himalaya) dan Lingkaran Atlantik Tengah. Daripada jumlah
gunung berapi yang terdapat di dunia, 4/5 terletak di Lingkaran Cincin Api Pasifik.
Gunung berapi tersebut bukan sahaja masih aktif, malah tersusun dalam bentuk
rangkaian yang sangat ketara. Secara keseluruhannya, Lingkaran Cincin Api
Pasifik, Lingkaran Gunung Pasifik dan Lingkaran Gempa Bumi Pasifik terletak di
lokasi yang sama. Faktor pembentukkannya boleh kita fahami melalui teori plat
tektonik.
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
GUA TERBENTUK DARIPADA MAGMA
Apabila lava
mengalir, permukaan bahagian atas yang bersentuhan dengan udara akan membeku
dan mengeras. Kemudian, ia menjadi batu tetapi lava yang berada di bahagian
dalam tidak membeku dan akan terus mengalir ke kawasan yang lebih rendah. Runag
yang terhasil diantara kedua-dua ini dipanggil gua lava. Fenomena ini boleh
ditemui di persekitaran gunung berapi perisai. Apabila lava mengalir di bawah
permukaan bumi, gas gunung berapi yang terhasil akan berkumpul di bahagian atas
gua untuk menyokong tempat tersebut. Udara yang mengalir masuk ke bahagian atas
bercampur dengan gas gunung berapi, tindak balas pengasidan akan berlaku lalu
meghasilkan kepanasan yang melarutkan batu pada bahagian atas. Lava yang
dipanaskan akan larut semula kemudian jatuh seperti titisan air. Lalu, lava
akan membeku dan membentuk batu stalaktit atau stalagmite. Disebabkan tekanan
gas di dalam gua lava, bahagian bumbung lebih nipis dan mudah runtuh malah akan
meletus lalu menjadi pintu masuk gua.
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
ASAL-USUL GUNUNG BERAPI
Pada zaman dahulu, orang Yunani menganggap gunung kediaman
para dewa dan dewi. Apabila Gunung
Berapi Etna yang terletak di timur pesisir
Pulau Sicily, Italy meletus, orang Yunani menganggap kejadian gempa
tersebut disebabkan oleh Dewa Api dan tukang besi; Hephaeutus yang sedang
membina senjata dewa di bawah tanah yang dipenuhi bunga api dan asap. Selepas
itu, orang Yunani juga menggelar Hephaeutus sebagai ‘Vulcanus’ .
Disebabkan itulah nama Inggeris bagi gunung berapi dipanggil ‘volcano’.
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
Sumber: Gomdori co.
>>dari buku Ikhtiar Hidup di Kawasan Gunung Berapi
Subscribe to:
Posts (Atom)